در تمامی انواع خاک موجودات زنده ای زندگی می کنند که اگرچه ممکن است با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نباشند، اما نقشی کلیدی در حیات گیاهان دارند. این موجودات انواع مختلفی دارند و مجموع آنها میکروارگانیسم های مفید خاک نامیده می شوند. در ادامه به معرفی انواع میکروارگانیسم ها و کاربرد هر یک می پردازیم.
تعریف میکروارگانیسم های مفید خاک
حفظ ساختار خاک و حیات گیاهان کاملا به میکروارگانیسم های خاک وابسته است. میکروارگانیسم ها فراوان ترین موجودات زنده در خاک هستند که وظیفه احیاء و حاصلخیز کردن خاک و همچنین حفظ چرخه مواد آلی و مغذی را بر عهده دارند. میکروارگانیسم های مفید خاک بر اساس کاربرد در چند گروه جای می گیرند که این کاربردها عبارتند از: افزایش دسترسی به مواد مغذی و معدنی برای گیاه، تولید هورمون رشد و ایجاد همزیستی با ریشه های گیاه. البته برخی از میکروارگانیسم ها باعث شیوع بیماری ها، آفات و انگل ها در خاک می شوند.
برای خرید خاک و بستر کشت می توانید از فروشگاه تهران گرولایت اقدام به خرید نمایید.
انواع میکروارگانیسم های مفید خاک و کاربرد آنها
همانطور که گفته شد میکروارگانیسم ها انواع مختلفی دارند که هرکدام تاثیر و عملکرد منحصر به فرد خود را بر خاک و گیاهان خواهند گذاشت. خانواده های میکروارگانیسم های مفید خاک عبارتند از:
اکتینومیست ها: پرتوقارچ ها و یا اکتینومیست ها تا مدت ها در گروه قارچ ها دسته بندی می شدند و در واقع اکتینومیست ها بین قارچ ها و باکتری ها قرار می گیرند و عملکردی مشابه هر دو گروه دارند. برخی از آنها باعث بیماری زایی می شوند و اصطلاحا شکارچی هستند اما برخی دیگر می توانند برای گیاهان مانند آنتی بیوتیک عمل کنند.
تک یاخته ها: تک یاختگان یا تک سلولی ها در گروه بندی جانوران در پایین ترین گروه قرار می گیرند و مقاومت خاک را در برابر شرایط نامطلوب و عوامل مضر بالا می برد. تک یاخته ها از باکتری ها تغذیه می کنند در نتیجه در حفظ تعادل باکتریایی خاک بسیار موثر هستند. همچنین تک سلولی ها می توانند مقاومت گیاه در برابر میکروارگانیسم های مضر که باعث بیماری در گیاهان می شوند را بالا ببرند. البته بعضی از تک یاخته ها با ورود به زنجیره غذایی موجب بروز بیماری در انسان ها می شوند.
قارچ ها: قارچ ها توانایی تجزیه مواد مغذی در خاک را دارند، به همین دلیل عملکرد خوبی در رساندن این مواد مغذی به ریشه های گیاهان از خود نشان می دهند. آنها این کار را از طریق چسبیدن به ریشه گیاه انجام می دهند. میکوریزا یکی از قارچ های بسیار مفید است که با جذب آب و مواد مغذی دسترسی گیاه به اسیدآمینه ها، قندها و سایر مواد مغذی را فراهم می کند.
نماتدها: البته نماتدها میکروارگانیسم نیستند بلکه کرم های بسیار ریز به طول یک میلی متر و قطر 50 میکرومتر می باشند. نماتدها انواع مختلفی دارند و گونه های شکارچی آن باعث ایجاد بیماری در گیاه می شوند، اما نماتدهای مفید مانند تک یاخته ها می توانند به خوبی مواد مغذی و معدنی را در دسترس گیاه قرار دهند.
جلبک ها: همه خاک ها دارای جلبک نیستند. جلبک ها بیشتر در خاک هایی که دارای رطوبت بوده و نور زیادی از خورشید دریافت می کنند یافت می شوند. کاربرد اصلی جلبک ها افزایش حاصلخیزی خاک و جلوگیری از فرسایش خاک، افزایش هوادهی و بالا بردن ظرفیت نگهداری آب می باشد. به علاوه هنگامی که جلبک ها میمیرند میزان کربن آلی خاک بالا می رود و همچنین وجود آنها در خاک به خرد شدن سنگها و تشکیل ساختار خاک کمک می کند.
ویروس ها: ویروس ها انواع مختلفی داشته و در خاک نقش مهمی دارند چراکه می توانند ژن یک میزبان را به میزبان دیگر انتقال دهند. بنابراین ممکن است ویروس ها با انتقال یک بیماری باعث نابودی بسیاری از میکروارگانیسم های دیگر شوند.
باکتری ها: باکتری ها یکی از پرشمارترین انواع میکروارگانیسم ها در خاک هستند. به طور مثال در یک قاشق چای خوری خاک مرطوب صد تا یک میلیارد باکتری وجود دارد. باکتری ها تجزیه کننده اندام های گیاهان مرده و پسماندهای آلی هستند که در اثر این کارشان باعث پخش مواد مغذی در خاک شده و مواد مغذی غیرقابل استفاده را در اختیار گیاه قرار می دهند. به علاوه باکتری ها نقش مهم در تولید نیتروژن در خاک دارند.
مزایای میکروارگانیسم های مفید خاک
درباره انواع و کاربردهای میکروارگانیسم های خاک صحبت کردیم، در این بخش مزایای وجود میکروارگانیسم های مفید در خاک را به طور مختصر توضیح می دهیم.
تولید هوموس یا گیاخاک: عملکرد تجزیه کننده میکروب های خاک باعث ایجاد ماده ای قهوه ای رنگ و نرم به نام گیاخاک می شود. گیاخاک به حفظ رطوبت و تشکیل ساختار خاک کمک قابل توجهی می کند و حاصلخیزی خاک را بسیار بالا می برد.
ایجاد دسترسی به مواد مغذی: برخی از مواد مغذی موجود در خاک به خودی خود قابل جذب توسط ریشه های گیاه نیستند و وجود این میکروارگانیسم ها می تواند با ایجاد فعل و انفعالات شیمیایی این مواد مغذی را به راحتی در اختیار گیاه قرار دهد.
افزایش سطح نیتروژن: نیتروژن یکی از مهم ترین عناصر مورد نیاز گیاهان و درختان است. برخی میکروارانیسم ها به خصوص باکتری ها با عملکرد خود باعث تثبیت نیتروژن و افزایش آن در خاک می شود.
کنترل آفات و بیماری های خاک: با وجود آنکه برخی میکروارگانیسم های شکارچی می توانند باعث ایجاد بیماری در گیاه شوند اما به طور کلی وجود میکروارگانیسم ها در خاک می تواند از حمله برخی حشرات و آفات ار کنترل کند. به طور مثال برای مقابله با برخی بیماری های قارچی که در ریشه گیاه ایجاد می شوند، گونه ای از خود قارچ ها به نام تریکودرما مورد استفاده قرار می گیرند.
بهبود رشد گیاه: همانطور که پیشتر گفته شد میکروارگانیسم ها باعث تجزیه و افزایش مواد مغذی در خاک می شوند. همین امر باعث افزایش رشد گیاه در خاکی می شود که حاوی این میکروارگانیسم های مفید باشد.
برای کسب اطلاعات بیشتر فروشگاه تهران گرولایت مطالعه مقالات زیر را به شما پیشنهاد می کند:
دیدگاه خود را بنویسید