گیاه شناسی و مورفولوژی گیاه زعفران
گیاه زعفران جزء گیاهان علفی چند ساله است که دارای پداژه (بخش پایین ساقه که متورم شده است) یا کورم سفید رنگ بوده و جوانه های جانبی و راسی آن در این قسمت پدیدار میشوند.
گل زعفران دارای گلپوش ۶ قطعه ای است که این قسمت متشکل از ۳ گلبرگ، ۳ کاسبرگ و کلاله ۳ شاخه ای می باشد. کلاله های گیاه زعفران به رنگ قرمز که متشکل از سه رشته در قسمت بالا هستند که در نهایت به پایه کلاله گیاه متصل شده اند و اندام اصلی گل به عنوان چاشنی و ادویه زعفران این قسمت خواهد بود.
آمادگی زعفران به صورت یک تک رشته به رنگ سفید خامه ای است و قسمت آخر گل، گیاه زعفران، سه پرچم یا بساک زرد رنگ می باشد.رنگ برگهای گیاه زعفران، سبز بسیار تیره و شکل برگ ها به صورت باریک و بسیار کشیده است، معمولاً طول برگهای زعفران بین ۲۰ تا ۵۰ سانتی متر می باشد و تعداد برگهای گیاه زعفران نیز بین 5 تا 11 عدد بسته به اندازه پیاز زعفران میباشد، برگها و گلهای زعفران نیز در لوله ای غشایی به نام چمچمه یا اسپات مستقر شده اند.
گیاه زعفران تولید کننده هیچ گونه بذری نمی باشد و تکثیر آن صرفا از طریق تقسیم پیاز امکان پذیر است.
کشت زعفران در بستر خاک
زعفران هزاران سال است که در مناطق زیادی از جهان به شیوه سنتی ( بستر خاک) کشت می شود، در این روش مهم ترین پارامتر، آب و هوای منطقه کشت می باشد ، زیرا امکان کشت پیاز زعفران در مناطق بسیار سرد و مرطوب بازدهی تولید بسیار کمی دارد.
دما و ارتفاع از سطح دریا
از نظر محدوده دمایی، مناسب ترین موقعیت جغرافیایی جهت کشت در فضای باز پیاز زعفران، مناطقی با حداکثر دمای بیشینه 35 تا 40 درجه سانتی گراد و حداقل دمای 0 تا 10- درجه سانتی گراد به عنوان کمینه دما می باشد، همچنین ارتفاع موقعیت احداث مزرعه زعفران می تواند در محدوده 1300 تا 2500 متر از سطح دریاهای آزاد باشد.
مناسب ترین اقلیم برای کشت زعفران مناطق نیمه گرمسیری و خشک با زمستان ملایم و تابستان گرم می باشد، بر همین اساس یکی از قطب های اصلی تولید زعفران در جهان خراسان ایران می باشد، البته امکان کشت پیاز زعفران در سایر مناطق کشور وجود دارد و گیاه زعفران پس از مدتی با شرایط جدید عجین شده و عادت می کند اما میزان بازده تولیدی آن بسیار ناچیز و کشت خاکی آن در این مناطق عملا مقرون به صرفه نخواهد بود.
پی اچ (PH) خاک مناسب برای کشت گیاه زعفران
پس از اقلیم کشت، دومین پارامتر مهم در کشت زعفران در بستر خاک، PH خاک می باشد.
گیاه زعفران یک گیاه علاقه مند به خاک قلیایی و سنگین میباشد، مناسب ترین محدوده برای خاک مورد استفاده برای کشت گیاه زعفران بین 7 تا 9.8 می باشد و می توان گفت ایده آل ترین پی اچ خاک که جذب مناسب مواد غذایی توسط ریشه پیاز زعفران به سهولت انجام شود بین 7 تا 7.5 یعنی در محدوده خنثی تا کمی قلیایی می باشد.
همانطور که گفته شد، مناسب ترین خاک برای کشت پیاز زعفران، خاک لومی یا خاک حاوی مقادیر کافی خاک رس و ماسه می باشد، غالبا خاک لومی دارای پی اچ کمی اسیدی است اما در صورت مناسب نبودن پی اچ می توانید از تنظیم کننده PH خاک استفاده کنید که از قسمت /کود و خاک /کود Biobizz /افزاینده پی اچ + biobizz PH Up / سایت تهران تی جی ال (Tehrantgl.ir)می توانید اصلاح کننده پی اچ خاک را تهیه کنید.
برای خرید پی اچ متر پرتابل مدل PH-8424 می توانید از فروشگاه تهران گرولایت اقدام به خرید نمایید.
شخم زدن زمین کشت زعفران
در شیوه کشت پیاز زعفران در بستر خاک و فضای آزاد، شخم زنی خاک معمولا در دو نوبت انجام می شود، مرحله اول شخم که پیش از کاشته شدن پیاز ها انجام میشود که بهتر است پاییز سال قبل از کشت پیاز زعفران در زمین این مرحله شخم زدن انجام پذیرد و پس از انجام یک شخم زنی عمیق، مسطح کردن سطح خاک، ترکیب کود دامی پوسیده با خاک و از بین بردن کلوخ های خاک و پستی ها و بلندی های خاک انجام شود تا زمین برای کشت پیاز زعفران کاملا مساعد شود.
تهیه و کشت پیاز زعفران
بعد از تهیه پیاز زعفران، باید هرچه سریعتر به کشت آن اقدام شود، زیرا پیازهای زعفران زمانی که در هوای آزاد قرار دارد در معرض انواع آفت و بیماری ها میباشد از طرفی در صورت جمع کردن توده ای پیازهای زعفران در یکجا دمای پیازچه ها به شدت افزایش پیدا میکند که این شرایط منجر به کاهش چشم گیر قوه نامیه پیازهای زعفران خواهد شد.
برای اینکه پیاز های سالم و فاقد بیماری را کشت کنیم لازم است که قبل از کشت پیاز های زعفران، ضدعفونی آن ها با محلول قارچ کش و کنه کش به طور کامل انجام شود و سپس به کاشت پیاز ها مبادرت گردد.
زمان کاشت پیازهای زعفران
زمان کاشت پیاز زعفران از خرداد‌ماه شروع و تا اواسط مهر ماه ادامه پیدا میکند.
به این نکته نیز توجه داشت باشید که کشت زعفران باید حتما قبل از شروع باران‌های پاییزه صورت گیرد بنابراین هرچقدر کشت زود تر انجام شود بازده تولید بیشتر خواهد بود و نباید کشت زعفران را به آخرین فرصت کشت یعنی اواخر مهرماه موکول کرد.
روش های کشت پیاز زعفران
روش های استاندارد کشت پیاز زعفران در بستر خاک شامل دو حالت کشت زیر می باشد:
- کشت کپه‌ای یا چاله‌ای
- کشت ردیفی به روش کشت آرمان
در شیوه کشت کپه ای یا چاله ای، چاله هایی با قطر 20 الی 25 سانتی متر با بیل حفر و 3 تا 15 عدد پیاز در هر چاله قرار داده و روی آن پوشانده میشود.
در این روش فاصله بین چاله ها، بین 15 تا 20 سانتی متر و فاصله ردیف های چاله ها از هم 30 سانتی متر خواهد بود.
در شیوه کشت به روش ردیفی یا آرمانی شیارهای افقی ایجاد شده و پیاز ها با تراکم بالا در کنار هم قرار میگیرند و تراکم پیازچه های مصرفی بین 8 تا 10 تن در هکتار می باشد، همچنین فاصله دو شیار متوالی 20 تا 25 سانتی متر خواهد بود.
توجه داشته باشید در هر دو حالت کشت، در هنگام قرار دادن پیاز ها ، باید نوک پیاز رو به بالا باشد.
آبیاری پیازهای زعفران کشت شده
پیاز زعفران در صورت عدم وجود بارش در فصل پاییز، به حداقل دو نوبت آبیاری نیاز دارد.
آبیاری اول در اواسط مهر انجام می شود، لذا پس از کاشت پیاز در چاله ها یا شیار ها باید خاک صاف و فشرده شود و به طور کامل روی پیاز ها پوشیده شود تا زمانی که اولین آبیاری پیازهای کشت شده انجام می شود. حدود ۱۵ تا ۲۰ روز بعد از اولین آبیاری، اولین گلهای بنفش رنگ زعفران سر از خاک بیرون می‌آورد و نوبت بعدی آبیاری، بعد از برداشت زعفران به طور کامل و بسته به شرایط آب و هوایی و بارندگی منطقه انجام میشود.
آبیاری دوم در اواخر آبان‌ماه یا اوایل آذر ماه بهتر است انجام شود و آبیاری سوم در اسفند ماه انجام خواهد شد، در مناطقی که بارندگی در پاییز و زمستان مطلوب باشد صرفا آبیاری نوبت دوم انجام شده و نیازی به مرحله سوم آبیاری نیست.
دوره رشد پیاز زعفران
دوره رشد پیاز زعفران از ماه آبان آغاز و در ماه اردیبهشت سال بعد خاتمه پیدا میکند، با شروع گرمای سوزان، برگ های سبز گیاه زعفران، به سرعت آب خود را از دست داده و چروک و پژمرده می شود و دوره رشد پیاز زعفران متوقف و دوره خواب پیاز آغاز می شود.
روش های کشت پیاز زعفران (کشت پیاز زعفران در بستر هیدروپونیک)
کشت گلخانه ای پیاز زعفران یا کشت زعفران در محیط بسته، جدید ترین شیوه کشت گیاه زعفران می باشد که با قدمت نزدیک به دو دهه، اولین بار در کشور چین انجام شد.
به این شیوه کشت که خود متشکل از کشت در بستر هیدروپونیک و کشت در بستر ائروپونیک می باشد، کشت مدرن زعفران نیز گفته می شود.
کشت گلخانه ای یا کشت مدرن پیاز زعفران هزینه های بسیار کمتری را برای تولید کننده ایجاد می کند از طرفی از آنجایی که پیاز با بستر خاک در ارتباط نمی باشد، میزان آفات و بیماری های گیاهی بخصوص کنه و قارچ در این شیوه به میزان قابل توجهی کاهش پیدا میکند و گیاه زعفران در یک بستر سالم پرورش پیدا میکند.
مزیت دیگر این شیوه کشت مصرف آب کمتر در مقایسه با شیوه کشت سنتی یا کشت در بستر خاک پیاز زعفران می باشد و برای کشورهایی که با بحران آب در بخش کشاورزی مواجه هستند بسیار کارآمد می باشد.شبیه سازی اقلیم مناسب کشت زعفران در فضای گلخانه ای از دیگر ویژگی های کشت پیاز زعفران در گلخانه می باشد و با این شیوه در اقصی نقاط جهان امکان کشت پیاز زعفران وجود دارد.
مزیت آخر کشت گلخانه ای پیاز زعفران، که مهم ترین مزیت این شیوه کشت نیز می باشد، افزایش چشم گیری و قابل توجه بازده تولید پیازهای زعفران در مقایسه با شیوه سنتی و کشت در بستر خاک می باشد که می تواند بازدهی کشت را برای تولید کننده به میزان زیادی افزایش دهد.
در ادامه به بررسی شیوه کشت هیدروپونیک پیاز زعفران می پردازیم.
کشت هیدروپونیک پیاز زعفران
برای کشت هیدروپونیک پیاز زعفران میتوان از روش NFC یا نوار تغذیه هیدروپونیک استفاده کرد.
در این شیوه اجرایی هیدروپونیک هیچ تایمری برای پمپ شناور وجود ندارد و آب و مواد غذایی به صورت جریان ثابت و پیوسته به سینی هایی که پیاز ها در آن کاشته شده است ،جریان دهی می شود و پس از تغذیه ریشه های پیاز مجددا به مخزن بازگردانیده می شود.
در این شیوه اجرایی، سینی ها با یک شیب ملایم قرار گرفته اند تا صرفا از یک مسیر برای پمپاژ آب استفاده شود.
در این شیوه کشت میتوان بیش از یک بار در سال از پیاز ها زعفران برداشت کرد و بازده تولید بسیار بالا تر از کشت سنتی خواهد بود به طوری که در صورت مساعد بودن شرایط می توان 10تا 12 کیلوگرم زعفران از هر هکتار سطح کشت شده گلخانه ای به دست آورد.
برای خرید تجهیزات هیدروپونیک و ایروپونیک می توانید از فروشگاه تهران گرولایت اقدام به خرید نمایید.
مزیت های کشت هیدروپونیک زعفران
- استفاده حداکثری از فضای گلخانه برای کشت پیاز زعفران
- امکان کشت چند طبقه پیاز زعفران و عدم محدود شدگی کشت در سطح
- تراکم بالا سطح زیر کشت بسیار بالا پیاز زعفران
- عدم نیاز به خاک و بستر کشت جامد
- کاهش هزینه های مربوط به آماده سازی زمین کشاورزی ، شخم زنی و...
- کاهش هزینه های نیروی انسانی در هنگام کشت
- کاهش چشم گیر میزان اب مصرفی
- سم پاشی آسان و کنترل آفات
- حفظ پیاز های زعفران از حمله حیوانات همچون کلاغ و خرگوش
- امکان بررسی سلامت پیازهای زعفران (پیاز ها بیرون از بستر کشت قرار گرفته و امکان نظارت بر سلامت آن ها وجود دارد)
- مدیریت نور، رطوبت، دما و گردش هوا
- امکان برداشت محصول از پیاز ها بیشتر از یکبار در سال
- افزایش میزان برداشت در مقایسه با شیوه کشت سنتی
- کاهش بیماری های قارچی و باکتریایی به سبب عدم تماس پیاز با خاک
- حفاظت از پیاز ها در مقابل باد و باران
- افزایش بهره‌وری از انرژی در محیط گلخانه
پارامتر های حائز اهمیت و تاثیر گذار در کشت هیدروپونیک زعفران
انتخاب پیاز های سالم با وزن مناسب
طبق مطالعات علمی صورت گرفته در کشت هیدروپونیک پیاز زعفران، هرچقدر که پیاز های بزرگتر و سالم تری در اختیار داشته باشیم تعداد گل های تولید شده توسط هر پیاز، وزن تازه گل برداشت شده، وزن زعفران های خشک شده با اختلاف معنا داری بیشتر خواهد بود، بنا براین در این شیوه کشت توصیه می شود که از پیاز هایی استفاده شود که بیش از 10 گرم وزن داشته باشند.
تراکم پیاز های زعفران کشت شده در شیوه کشت هیدروپونیک
بر اساس مطالعات انجام شده توسط کشور چین بر روی اثر میزان تراکم پیاز های زعفران کشت شده بر میزان زعفران برداشت شده در هر هکتار سطح زیر کشت هیدروپونیک زعفران ، برای تراکم های 50، 100 و 150 پیاز در یک متر مربع، اثبات شده که هرچقدر تعداد پیاز زعفران کشت شده در سینی هیدروپونیک بیشتر باشد میزان زعفران برداشت شده نیز بیشتر خواهد بود به طوری که در این مطالعات میزان برداشت زعفران از کشت هیدروپونیک با تراکم 50 زعفران در یک متر مربع سطح زیر کشت هیدروپونیک زعفران ،2.7 کیلوگرم در هر هکتار و در تراکم 150 زعفران در هر متر مربع سطح زیر کشت هیدروپونیک پیاز زعفران 7.38 کیلو گرم در هر هکتار بوده است.
میزان EC و PH آب برای کشت زعفران
یکی از مهم ترین پارامتر های کشت هیدروپونیک مقادیر عددی EC آب و PH می باشد که به صورت مستقیم بر جذب عناصر مورد نیاز و مواد غذایی توسط ریشه گیاه اثر می گذارد، در کشت هیدروپونیک پیاز زعفران باید میزان عددیECدر محلول تغذیه ای زعفران 1.4 و ph محلول 5.5 الی6.5 باشد تا علاوه بر افزایش جذب مواد غذایی، گلدهی پیاز زعفران نیز تحریک شود.
مواد غذایی و عناصر پر مصرف و عناصر میکرو در کشت هیدروپونیک پیاز زعفران
مواد محلول در آب در شیوه کشت هیدروپونیک گیاه زعفران باید حاوی مقادیر کافی از ترکیبات محلول در آب دارای پتاسیم و فسفر باشد تا بهترین عملکرد حاصل شود. پیاز زعفران نیازمند به مقادیر بالا نیتروژن نیست و باید نیتروژن به اندازه در اختیار آن قرار گیرد و نه بیشتر در غیر این صورت گیاه بیشتر توان خود را صرف برگ دهی خواهد کرد و میزان گل تولید شده کم خواهد شد، به علاوه محلول غذایی مورد استفاده برای کشت هیدروپونیک زعفران باید شامل همه عناصر مورد نیازگیاه اعم از عناصر ماکرو و میکرو N ,P ,K ,Ca ,S ,B ,Mg ,Fe ,Mn ,Zn ,Cu ,Mo باشد.
نور مورد نیاز کشت هیدروپونیک زعفران
14 تا 16 ساعت نور مستقیم در طول روز مدت زمان بهینه نوردهی برای پیاز های زعفران کشت شده در شیوه کشت هیدروپونیک است که باعث افزایش گلدهی پیاز زعفران در گلخانه هیدروپونیک می شود.
بعد از اتمام دوره گلدهی مدت زمان نوردهی به ۱۲ تا ۱۴ ساعت کاهش پیدا کند لذا توجه داشته باشید که مکانی که در آن گلخانه سیستم هیدروپونیک را بر پا می کنید باید بیشترین نور در طول روز را داشته باشد، در غیر اینصورت باید از لامپ هایLED برای نوردهی و جبران فتوپریودیسم گیاه زعفران استفاده کنید.
معایب کشت هیدروپونیک زعفران
تنها عیب استفاده از شیوه کشت هیدروپونیک پیاز زعفران، هزینه احداث اولیه و خرید تجهیزات می باشد اما در صورتی که با دید دراز مدت و مدیریت کامل انجام شود به سبب بالا بودن بازده کشت در کوتاه ترین زمان ممکن به نقطه ی سر به سری تولید و پس از آن به نقطه سود دهی دست خواهید یافت.
روش های کشت پیاز زعفران (کشت پیاز زعفران در بستر آئروپونیک)
در روش کشت ائروپونیک پیاز زعفران، ریشه های گیاه در حالت معلق قرار می‌گیرید و آب، ترکیبات و محلول های مواد غذایی، به ریشه های گیاه اسپری می شود، تفاوت این روش با شیوه کشت هیدروپونیک پیاز زعفران در این است که ریشه های گیاه زعفران در روش کشت آئروپونیک به هیچ وجه با آب و ترکیبات موادغذایی محلول در آب در ارتباط نمی باشد و مواد غذایی به صورت جریان مه پاشی و اسپری در اختیار ریشه پیاز قرار داده می شود.
مزیت مهم کشت پیاز زعفران در بستر هواکشت یا ائروپونیک این است که به جهت عدم تماس گیاه با آب، پوسیدگی پیاز گیاه و انتقال بیماری به شدت کاهش پیدا میکند و به ندرت در این شیوه کشت تلفات پیاز زعفران دیده می شود.
در این شیوه کشت نیز همانند شیوه کشت هیدروپونیک دو فاکتور مهم در برداشت اقتصادی زعفران، وزن پیاز زعفران و تراکم کشت می باشد، بنابراین در هنگام خرید پیاز زعفران برای این شیوه کشت از پیازهای درشت با وزن حداقل 10 گرم استفاده کنید و در هنگام چیدن پیاز ها بر روی سینی کشت حداقل تراکم 150 پیاز زعفران در متر مربع را رعایت کنید، در این حالت میزان برداشت زعفران از هر هکتار سطح زیر کشت پیاز زعفران بین 7 تا 12.5 کیلو گرم خواهد بود.
نکته مهمی که در شیوه کشت ائروپونیک پیاز زعفران باید رعایت شود ،حذف شاخه های فرعی پیاز زعفران می باشد، به طوری که پس از رویش گیاه باید هرس شاخه های فرعی انجام شود تا میزان گلدهی پیاز زعفران کاهش پیدا نکند، توجه داشته باشید که در صورت عدم هرس شاخه های جانبی از پیاز زعفران، گیاه توان خود را صرف برگ دهی و تولید پیازچه های جدید خواهد کرد و میزان تولید گل به میزان قابل توجهی کاهش پیدا میکند.
مزیت های کشت آئروپونیک پیاز زعفران
- صرفه جویی حداکثری در مصرف آب
- کنترل شرایط دما، نور، خشکی، گردش هوا
- مقابله با حیوانات جونده
- کاهش بیماری ها و آفات پیاز زعفران
- افزایش میزان برداشت در هر هکتار سطح زیر کشت
- سم پاشی آسان و قابل کنترل
- رفع مشکل رویش علف های هرز
- جلوگیری از پوسیدگی پیاز زعفران به سبب عدم تماس مستقیم با آب
- حفظ گل های تولید شده از تابش مستقیم نور خورشید جلوگیری کاهش عطر، رایحه، رنگ و طعم زعفران تولید شده
- قابلیت نظارت چشمی بر سلامت پیاز های زعفران
- امکان کشت طبقاتی و بهره‌برداری حداکثری از فضای گلخانه
- افزایش تولید محصول تا ۳ برابر نسبت به شیوه کشت سنتی
- سهولت در عملیات برداشت گل زعفران
ملزومات و تجهیزات مورد نیاز جهت کشت آئروپونیک پیاز زعفران
برای کشت پیاز زعفران به روش ائروپونیک بسته به تعداد پیاز های که قصد دارید کشت کنید، شما نیازمند احداث یک اتاق کشت گیاه یا یک گلخانه نیمه صنعتی یا یک گلخانه صنعتی خواهید بود، اگر شما یک پرورش دهنده خانگی پیاز زعفران هستید ما به شما استفاده از یک اتاق کشت استاندارد را توصیه میکنیم که می توانید از قسمت /اتاق رشد گیاه/ سایت تهران تی جی ال، با کیفیت ترین اتاق کشت گیاه را با ابعاد متفاوت و کیفیت ایده آل تهیه کنید، به علاوه می توانید سایر تجهیزات اتاق رشد اعم از لامپ رشد گیاه ، سیستم تهویه، تجهیزات اندازه گیری و... را نیز از سایت تهران TGL تهیه و به صورت کاملا تخصصی به پرورش پیاز زعفران و کسب درآمد در منزل بپردازید.
پس از احداث گلخانه یا اتاق رشد گیاه شما نیاز به یک سیستم کشت آئروپونیک خواهید داشت که در صورتی که کشت پیاز زعفران در اتاق رشد گیاه انجام می شود میتوانید از سیستم تخصصی آئروپونیک ۶ سطله یا ۱۰ سطله تهران گرولایت استفاده کنید که در قسمت /تجهیزات هیدروپونیک/ سیستم ایروپونیک ۶ سطله /سیستم ائروپونیک ۱۰ سطله / سایت تهران تی جی ال قابل دسترسی و سفارش می باشد.
و در نهایت برای مدیریت آب و کود دهی نیازمند کود های پر پتاس و پرفسفات و کود های حاوی عناصر ریز مغذی خواهید بود که می توانید از قسمت /خاک و کود/ سایت تهران تی جی ال کلیه کود های مورد نیاز خود را نیز با بهترین کیفیت و مناسب ترین قیمت تهیه کنید.
نتیجه گیری
با توجه به مطالعات فراوان تخصصی و علمی صورت گرفته در مورد کشت های نوین پیاز زعفران و مزیت های فراوان ذکر شده برای دو شیوه کشت ائروپونیک و هیدروپونیک، می توان گفت با تبدیل مزارع سنتی تولید زعفران به گلخانه ها و سالن های کشت بدون خاک (آیروپونیک و هیدروپونیک) پیاز زعفران، میتوان میزان تولید زعفران در واحد سطح را به مقادیر قابل توجهی افزایش داد و به طبع میزان صادرات و زمینه های ارز آوری را برای کشور بهبود بخشید، از طرفی با توجه به موقعیت ایران و بحران های آبی چندین سال اخیر، با استفاده از این دو روش در بخش آب مصرفی زراعی و کشاورزی نیز صرفه جویی مناسبی خواهد شد.
برای کسب اطلاعات بیشتر فروشگاه تهران گرولایت مطالعه مقالات زیر را به شما پیشنهاد می کند:
دیدگاه خود را بنویسید